Bazı insanlar.. (Bir bayram yazısı)

İnsanlar tanırız. Sevdiğimiz, hoşlandığımız, kaçtığımız, ayrıkotu muamelesi yaptığımız.

İnsanlar tanırız, bir ihtiyaçtırlar, kelimelerinden tutun da kelimelerini vurguladıkları ses tonlarına kadar ferahlatıcı bir esinti gibidirler. Onlarla konuşunca bir şelalenin tertemiz sularında arınmış gibi oluruz sanki.

Yine insanlar vardır, onlar tek bir söz söylemeseler dahi, tek bir bakışlarıyla mıhlanır kalırsınız olduğunuz yerde bin azar işitmişcesine.

İnsanlar vardır, tanıdığımızı düşünürüz. Oysa irdelersek tanımışlığımız, tanışmışlıktan öteye gidememiştir. Arabalarının markasını biliriz, oturduğu semti de. Nerede görsek tanıyacağımız kadar aşinayızdır dış görünüşlerine. Onların niceliklerini biliriz, bellemişizdir. Ancak onların niteliklerini hiç görememişizdir. Bu, onları hiç mi hiç tanıyamamışızdır anlamına gelir.

Bir bakıma tanıdığımızı sandıklarımızı da ne kadar tanıdığımız, aslında pek tanıdık bir konu değildir. Sadece günaydınlaşmadan, selamlaşmadan, iyi akşamlar, esenlikler dilemekten öteye gidemeyen ya da mecburen paylaşılan birkaç konunun dışına taşamayan paylaşımlar; insanlar hakkında bizde, bizim hakkımızda da insanlarda bir fikir uyandırsa da, bu fikri bir kanaat boyutunda algılamamak gerekir.

Çocukluğunu bilmediğimiz, nasıl sevildiğini ya da hırpalandığını, ne kadar kabul gördüğünü hiç öğrenemediğimiz ya da itelendiğine tanık olmadığımız insanları belli bir başlangıçtan itibaren tanırız. Artık çocukluğun oldukça gerilerde kaldığı ortamlarda mesela. Üniversite sıraları, komşuluk ya da iş ortamları gibi çocukluktan çıkılmış olan daha sonraki zamanlarda tanımışızdır çoğu insanları. Davranışları, tutumları, eğilimleri kesinkes belirleyecek belli yaşanmışlıkların geride kaldığı bir noktadan itibaren tanımaya başladığımız insanları, geç bir başlangıçta tanımış olmak; kısıtlı yaşanmışlıklar anlamına gelir ki bu da o insanı tam anlamıyla tanıdığımızı söylemek için yeterli değildir. Ancak bunların yeterli olabildiği insanlar var elbette.

Bu kanı önceki kuşaklar tarafından da kimbilir kaç kez saptanmış olmalı ki atasözleri bile üretilmiş bu konu üzerine.

“İnsan insanı alışverişte görsün, birisini tanımak için ya seyahata gideceksin ya yemek yiyeceksin, insanoğlu çiğ süt emmiştir” gibi.

Çok dostluklar biliriz, nice sonra, onu hiç tanımamışım yakınmaları ile bitiverir. Eğer o nice sonra tanımamışlık fikrini oluşturan olgu yaşanmamış olsa idi, demek ki dostluk sürecekti.

Ne zaman bir tanışıklığı, arkadaşlığı hatta evliliği o ana kadar sıradan ve kanıksanmış olmayan ciddi bir test beklerse, bu test kırılma noktası ya da pekişme noktası olabilir.

Hep anlatılan ya da öğünülen veya öyleşmişcesine gösterilen nitelikler, özellikler; o ana kadar kendini gösterme fırsatı bulamamış olsalar da, buldukları ilk fırsatta ortaya çıkmış, dolayısıyla insanın aynası olmuşlardır içini dışa vuran.

Mesele, o noktada insanı insan olarak mı değerlendirmek yoksa hep sanki öyleymiş gibi sunulan görüntünün, aslında çok farklı bir görüntü olduğunu anlamanın sıkıntısıyla veryansın mı etmek olduğudur.

Her iki seçeneği de tercih edenler var.

Bu seçim tamamen bizim kişiliğimizi, bakışımızı oluşturan unsurlar ile ilgili.

Bazı insanlar vardır görüntüde hiçbir şey algısı uyandırır; ama yarım saatlik sohbet sonunda çok şey oldukları inancını yıkılmaz şekilde oluştururlar.

O sade, iddiasız görüntünün altında gizlenen ne kadar derin düşünceleri, görmüş geçirmişlikleri, imbiklenmiş tecrübeleri, yunmuş yıkanmış arınmış edinimleri fark edince, kapkara kömürün içine saklanmış pırıltılı, ışıklı, eşsiz bir elmas bulmuş gibi oluruz.

Bu tür bir buluş, bulanı sevindirmesinin yanı sıra, dış görüntünün yanıltıcı olabileciğini de öğretmiştir bize hoş bir sürprizle.

Her insan bir dünyadır, her dünyanın içerdiği atmosfer farklıdır, diye düşünmeye başlamışızdır.

Bazı insanlar vardır, her yerde olmaları istenir. Esprili, güldüren, hazır cevap, gergin ortamları yumuşatan, hiçbir sözün altında kalmayan.

Keşke bu insanlardan daha çok olsaydı diye düşünürüz.

Bir köylü kadınla, çobanla konuşmak hiç ummadığınız kadar şaşırtıcı olabilir. Ziraat mühendisi ya da yer bilimci değillerdir. Size tabiatı, bitkileri anlatmaya başladıklarında, yağışlardan, ağaçların yapraklarını geç dökmesinden, ayvanın çok olmasına kadar gözlediği verilerden önümüzdeki günlerin nasıl olacağını okuması karşısında bambaşka bir dünya ile karşı karşıya olduğunuzu, bazen diplomanın ne kadar yetersiz olduğunu düşünüverirsiniz. Onlara yetecek hiçbir diplomanın mevcut olmadığı kanısına varırsınız.

Yitmemiş içtenlikleri, ikramda bulunmak için çırpınışları, çıkarsız yaklaşımları ile ilkin onları anlamakta zorlanabilirsiniz bile. Sonra hala böyle insanların bulunduğuna sevinirsiniz onları tanımış olmanın şansıyla.

İnsanlar vardır, nasıl olduğunuz değil de nasıl imkanlar sunacağınız önemlidir onlara. Ne kadar vericisinizdir, o kadar iyi dost bilirler sizi.

İnsanlar vardır, yürekleri kocaman, kapıları hep açık. Sadece dinlerler. Dinledikleri hep yakınmalardır. Konuşmaları da hep teskin edicidir.Onlar hiç yakınmaz. Ancak onlar on milyonda bir çıkarlar. Onları bulmak kolay değildir, bulunca da kıymetini bilmek kolay değildir. Bilenler de akıllıdır hem de şanslı.

İnsanlar vardır, zor anların kişileridir. Hani kırk kişi girişimde bulunur da bir işi halledemez ama biri çıkar bir söz ile halleder her şeyi ya. İşte öyle insanlar. Onların yakınlarınızda olması, aslında sizin şansınızdır. Onlar yakınlarınızdaysa, hiçbir olay kötüye gitmez. Hiçbir tatsızlık uzun boylu sürmez, hiçbir anlaşmazlık büyümez. İdare edenlerdendirler, yöneticilik anlamında değil elbet, geri kalan insanlar, idare lambasının yağı bitti yani benim tahammülüm bitti, kalmadı derken, onları yatıştıranlardır, kendini anlatmaktan çok karşıdakileri anlayanlardır. İdare lambasının bitmeyen yağları olur, ışıtırlar çevrelerini. Böyle akrabalarınız, arkadaşlarınız olsun istersiniz.

İnsanlar çeşit çeşit. Çiçekler gibi. Her çiçek farklı renkte, farklı kokuda. Dikenlisi de var, dikensizi de. Diken gibi gözükseler de pür şifa olanlar var devedikeni misali. Mesele onlara nasıl bakıldığında. Gözde yani. Görünen mi, görülmesi istenen mi yoksa bütün mü bizi cezbetmeli. Mesele bu.

“Kusursuz dost arayan dostsuz kalır” demiş Mevlana.

“Alemin gözündeki çöpü görürsün, kendi gözündeki merteğe baksana” demiş.

“Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol” demiş yine Mevlana .

O halde insanın bazen ateş olup yaktığını, bazen su olup ferahlattığını, kimileyin merhem olup yara kapattığını, belki bize en unutulmaz dersleri öğrettiğini bilerek ve önce kendimizin bir insan olduğunu hep anımsayarak, insanları, insani duygularımızla değerlendirmek, yaklaşmak, anlamaya çalışmak doğru olmaz mı?

ACEMIDEMIRCI